این مقاله، خلاصه ای از یک طرح پژوهشی است که هدف اصلی آن، بهره گیری از مطالعاتآن جام شده درباره تأمین اجتماعی و بیمه درمانی روستاییان در کشور و نیز تجربه چند کشور منتخب، و ارائه الگوی مناسبی برای توسعه و تعمیم بیمه درمانی روستاییان در ایران است..در این بررسی، ابتدا پیشینه بیمه درمان روستاییان در جهان تبیین و در آن، تأکید می شود که در تمام برنامه های بیمه درمان، روستاییان و شاغلان بخش کشاورزی درآخرین وهله، تحت پوشش قرار می گیرند. در ادامه، پیشینه بیمه اجتماعی و درمان روستاییان در ایران تشریح می شود. مراحل پوشش روستاییان و شاغلان مشاغل کشاورزی در بیمه اجتماعی نیز در چهار مرحله – به شرح زیر- بررسی می شود: بیمه روستاییان مشمول قانون و مقررات اصلاحات ارضی، بیمه اجتماعی کارگران مزدبگیر در مشاغل کشاورزی، ادغام بیمه درمان روستاییان در نظام بیمه درمان همگانی، و توقف اجرای بیمه اجتماعی روستاییان.در بخش بعدی مقاله، توسعه امکانات و خدمات بهداشتی و درمانی در نقاط روستایی باتوجه به استراتژی پیشنهادی سازمان جهانی بهداشت تبیین می گردد. تصویب قانون بیمه همگانی خدمات درمانی با هدف تعمیم بیمه درمانی به همه افراد کشور- به ویژه روستاییان – و نیز ویژگی های اصلی بیمه خدمات درمانی روستاییان، در ادامه مقاله بررسی می شود. در بخش بعدی و پس از تبیین مباحث نظری، وضعیت تأمین و بیمه درمان روستاییان در ایران (فرایند گذشته و وضع کنونی) به گونه ای مفصل، تحلیل و تشریح می شود. مقاله تصریح می کند که لازمه اجرای بیمه اجتماعی یا درمان برای روستاییان این است که آنان در مشاغل رسمی، شاغل و از حقوق و دستمزد معینی برخوردار باشند و شخص حقیقی یا حقوقی، مسئولیت ثبت نام، جمع آوری حق بیمه و پرداخت آن را به صندوق بیمه به عهده گیرد.افزون بر این، عنوان می شود که اجرای بیمه اجتماعی – و بیمه درمان- برای روستاییان، اگرچه ناممکن نیست، منوط به تحقق شرایطی است که ضمن ساماندهی جمعیت پراکنده روستایی و قانونمند ساختن اشتغال آنان، زمینه پوشش جمعیت، وصول حق بیمه و تأمین منابع مالی بیمه اجتماعی را فراهم سازد. مقاله ضمن بررسی، با اشاره به پنج الگوی رایج برای تأمین سلامت روستاییان در کشورهای منتخب (الگوهای بیمه های خصوصی، بیمه های محدود و خرد، بیمه اجتماعی، شبکه بیمه درمان روستاییان) اجرای هر یک از این الگوها را نیازمند تحقق شرایطی ویژه می داند. در ادامه این نوشتار، زیرساخت های ضروری برای تأمین سلامت روستاییان در ایران مورد توجه قرار می گیرد و توسعه نیافتگی جوامع روستایی، در ناکامی طرح های بیمه در روستاها، عاملی مهمی معرفی می شود؛ ضمن این که اتخاذ رویکرد بیمه ای برای تأمین سلامت روستاییان، در گرو توانمندسازی آنان برای مشارکت در تأمین هزینه ها و پرداخت حق بیمه عنوان می شود.در انتها، برای پوشش جمعیت روستایی در نظام بیمه اجتماعی و درمان، راهبردها و روش هایی در سه حوزه راهبردهای ساختاری، راهبردهای پوشش جمعیت، و راهبردهای تعیین سطح تعهدات و تأمین خدمات تشریح و تأکید می شود که در وضع کنونی، شبکه بهداشت و درمان، مناسب ترین ساختار برای تأمین دسترسی روستاییان به تسهیلات و امکانات درمانی و ارائه خدمات بهداشتی و درمانی به آنان است.
)